O Tychach


Miasto Tychy
Tychy, to miasto nowe, wyróżniające się swoimi cechami na tle miast Aglomeracji Śląskiej. To miasteczko powstałe ze średniowiecznej osady rolniczej we włościach panów pszczyńskich, jako niewielka osada rolnicza w pobliżu średniowiecznego szlaku handlowego łączącego Oświęcim z Mikołowem.

Tychy – Historia
Najstarsza pisana wzmianka pochodzi z 1467 roku. W XV i XVI wieku miało już swoja parafię i kościół. W XVII wieku były jedną z najzamożniejszych wsi powiatu pszczyńskiego. Do połowy XIX wieku Tychy były własnością kolejnych panów feudalnych, stojących na czele tzw. pszczyńskiego państwa stanowego. W 1870 roku zbudowano pierwszą linię kolejową łączącą Tychy z Katowicami i Szopienicami.

W drugiej połowie XIX wieku nabrało charakteru osady przemysłowej (2 browary i fabryka celulozy). Do Polski Tychy zostały przyłączone dopiero w 1922 roku, wcześniej były własnością książąt pszczyńskich wywodzących się z rodów czeskich, austriackich i niemieckich. To tam w 1919 rozpoczęło się pierwsze powstanie śląskie. W okresie międzywojennym w ramach autonomicznego województwa śląskiego liczba ludności Tychów wzrosła do 11 tysięcy. W tym czasie powstały między innymi: szpital, remiza strażacka, poczta, szkoła. Konsekwencją nieustannego rozwoju było nadanie Tychom dnia 1 stycznia 1934 roku przez Śląską Radę Wojewódzką praw gminy miejskiej.

Tychy, miasto położone w południowej części Aglomeracji Śląskiej i obecnie zajmujące powierzchnię 81,7 km2, ma swoją długą historię, zrealizowane według projektu, wedle którego Tychy w zamierzeniach twórców nowego miasta socjalistycznego- urbanistów i architektów- miały się stać miastem sypialnią1 dla emigrantów, ludzi przyjeżdżających do pracy w śląskich kopalniach i hutach w okresie realnego socjalizmu. Na obszarze istniejących wiosek i osad, w odległości 20km od GOP, postanowiono wybudować 100-tysięczne miasto o charakterze satelitarnym. Zgodnie w ówczesnymi wytycznymi, tylko niewielki odsetek ludności powinien znaleźć zatrudnienie w miastach satelitarnych, reszta powinna dojeżdżać do pracy w zakładach zlokalizowanych na terenie GOP.

Tychy to niezwykły eksperyment, miasto budowane od podstaw przez niemal 40 lat przez grupę tych samych projektantów2, według zasad przyjętych na początku i konsekwentnie realizowanych ( zasada budowy miasta na podstawie Elementów Krystalizujących). Twórcami tego eksperymentu są profesorowie Anna i Kazimierz Wejchertowie. Pierwsze osiedle “Nowych Tychów” powstało według projektu Tadeusza Teodorowicza- Todorowskiego, kolejne były już realizowane według projektu Kazimierza Wejcherta i Hanny Adamczewskiej-Wejchert. Kolejne osiedla realizowane w Tychach są przykładem działalności tzw. design development spiral, czyli stałego doskonalenia i ulepszania modelu wyjściowego. Tychy zaczęto budować w 1951 roku i zaprojektowano je według wszelkiej dostępnej wówczas najnowszej wiedzy urbanistycznej w wysoce profesjonalny sposób.

Do atutów tak zaprojektowanego miasta zaliczamy:

  •     czytelną i spójna kompozycje architektoniczną
  •     zgodność rozwiązań przestrzennych z potrzebami ilościowymi użytkowników rozumianymi wyłącznie w kategoriach fizycznych
  •     czytelny układ komunikacyjny
  •     wspaniałą zieleń i czytelne warunki przewietrzenia3

W momencie podjęcia przez władze państwowe w 1950 roku( dnia 4 października 1950 roku Prezydium Rady Ministrów uchwaliło budowę nowego miasta Tychy) decyzji o budowie nowego 100-tysięzcnego miasta, Tychy dysponowały dość pokaźną bazą społeczno- ekonomiczną, zwłaszcza jak na 13-tysięczną miejscowość. Z infrastruktury społecznej można wymienić szpital, przychodnię zdrowia, 5 szkół podstawowych, 4 szkoły ponadpodstawowe, kino, bibliotekę. Natomiast baza ekonomiczna składała się głównie z 2 browarów (Książęcego i Obywatelskiego) i fabryki papieru. Obiekty te w większości zlokalizowane były na terenie Starych Tychów.4

Brak możliwości zaspokojenia niektórych potrzeb podstawowych, a szczególnie wyższego rzędu na miejscu powodowało konieczność realizacji ich w sąsiednich miastach, głównie w Katowicach5. Natomiast nieadekwatna do liczby ludności baza ekonomiczna zmuszała mieszkańców do poszukiwania miejsc pracy w pobliskich miejscowościach ( Katowicach, Lędzinach, Bieruniu). Na początku lat siedemdziesiątych oddano do użytku Wojewódzki Szpital Specjalistyczny (inwestycja infrastrukturalna) oraz Fabrykę Samochodów Małolitrażowych FIAT, zakłady mleczarskie oraz kombinat ogrodniczy (inwestycje przemysłowe). O ile zatem do lat siedemdziesiątych sektor specjalizacji gospodarczej Tychów związany był głównie z przemysłem spożywczym (browar) powodującym, że powiązania w zakresu rynku pracy miały tutaj charakter lokalny, co najwyżej regionalny, o tyle lata siedemdziesiąte przyczyniły się do powstania sektora specjalizacji o znaczeniu ponadregionalnym, szczególnie FSM i górnictwo węglowe. W wyniku kryzysu górnictwa oraz branż z nim związanych władze próbując zapobiec zagrożeniom z tym związanym w 1996 roku utworzyły Katowicka Specjalna Strefę Ekonomiczna w ramach której powstała podstrefa tyska, obejmująca południowo-wschodnie tereny miasta. Dynamicznie rozwijające się obszary przyczyniły się do wzrostu aktywności ekonomicznej regionu i zmniejszenia bezrobocia. W strefie rozpoczęło inwestycje kilkanaście firm zagranicznych i krajowych, które zadeklarowały utworzenie paru tysięcy nowych miejsc pracy.5

W planach inwestycyjnych miasta uwzględniano również utworzenie w kolejnych latach Tyskiego Technoparku (Centrum Zaawansowanych Technologii Informatycznych), który byłby szansą na pracę dla młodych ludzi oraz zmianą wizerunku miasta, w którym rozwija się przedsiębiorczość w sferze nauki i techniki.

Struktura przestrzenno- funkcjonalna Tychów powstała po 19897 roku przyczyniła się do wyrównania dysproporcji między zurbanizowaną częścią nowych Tychów a otaczającymi obszarami. Znajomość 82 km2 powierzchni miasta zamiast 270 km2 przed podziałem, wyraźnie poprawia wskaźniki dostępność terytorialnej poszczególnych rejonów Tychów.

Wykorzystane źródła:

http://www.umtychy.pl/www_4.0/artykul.php?s=27,65

http://www.rankingmiast.com.pl/miasto,1,153,Tychy

1 Termin miasto-sypialnia powstał w świecie dziennikarskim, oznacza miasto położone zazwyczaj w sąsiedztwie dużego ośrodka miejskiego, z rozwiniętą funkcją mieszkaniową, w niewielkim stopniu usługową w zakresie zaspokajania podstawowych potrzeb, przy zaniedbaniu wytworzenia innych istotnych funkcji miejskich. Mieszkańcy miasta-sypialni pracują zazwyczaj w innym ośrodku miejskim, tam też korzystają z większości usług. Sypialnią nazywana jest również część miasta, o charakterze zbliżonym do miasta- sypialni, nie posiadającą jednak odrębności administracyjnej. Charakter taki posiadają zazwyczaj wielkie zespoły mieszkaniowe. Źródło: Wikipedia
2 Pierwsze osiedle powstało według projektu Tadeusza Teodorowicza – Todorowskiego, a następne były dziełem Kazimierza Wejcherta i Hanny Adamczewskiej – Wejchert.
3 Tychy, integracja – społeczność – rodzina miejska, pod red. M.S. Szczepańskiego, Śląskie Wydawnictwo Naukowe, WSZiNS w Tychach, Tychy 1999, s. 24, 27
4 Tychy 1939-1993. Monografia miasta. Praca zbiorowa pod red. M.S. Szczepańskiego. Wydawca Zarząd oraz Rada Gminy Tychy, Tychy 1996.
5 M.S. Szczepański, „Miasto socjalistyczne” i świat społeczny jego mieszkańców. Rozwój regionalny ,rozwój lokalny, samorząd terytorialny, Warszawa 1991, nr 32 oraz Tychy, integracja – społeczność – rodzina miejska, …op. cit, s. 191
6 Tychy, integracja – społeczność – rodzina miejska, …op. cit, s. 191, 192
7 dokładnie po 2.04.1991

Ta strona wykorzystuje pliki cookies w celach statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb klientów. Zmiany ustawień dotyczących plików cookie można dokonać w dowolnej chwili modyfikując ustawienia przeglądarki. Korzystanie z tej strony bez zmian ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia.

rozumiem